Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου για την Προστασία Μητρότητας, ο Αργύρης Καβουρίνος, Λογιστής – Οικονομολόγος, επισημαίνει τις ειδικές περιπτώσεις για την προστασία που παρέχει η νομοθεσία για τις εργαζόμενες μητέρες.
Μάθετε τι ισχύει αυτή τη στιγμή για ευαίσθητα θέματα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και λοχείας, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, και κάνετε τον προγραμματισμό σας.
Απόλυση εγκύου
Μπορεί ο εργοδότης να απολύσει έγκυο ή νέα μητέρα;
Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η απόλυση εργαζόμενης, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία (αρ. 36. Ν. 3996/2011).
Η παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 1483/1984 (Α΄ 153) αντικαθίσταται ως εξής: «1. Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Η προστασία από την καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται, χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού, πριν συμπληρώσει 18 μήνες από τον τοκετό ή το μεγαλύτερο χρόνο που προβλέπεται στην παρούσα, όσο και έναντι του νέου εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων. Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη» (άρθρο 36, Ν.3996/2011).
Είμαι έγκυος και ο εργοδότης μου με απέλυσε για σπουδαίο δήθεν λόγο. Τι μπορώ να κάνω;
Μπορείς να κινηθείς δικαστικά, αφού η κρίση αν ένα περιστατικό αποτελεί σπουδαίο λόγο ή όχι, ανήκει στα δικαστήρια. Πάντως σαν σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί η ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης της εργασίας της εγκύου, που οφείλεται σε μειωμένη απόδοση της γυναίκας λόγω της βιολογικής της κατάστασης μετά την εγκυμοσύνη.
Είμαι έγκυος και ο εργοδότης μου με απέλυσε. Δεν ήξερε όμως ότι ήμουν έγκυος. Μπορώ να κάνω κάτι;
Η προστασία από απόλυση ισχύει ακόμη κι αν ο εργοδότης δεν γνώριζε για την εγκυμοσύνη σου, αφού στο άρθρο 15 του Ν.1483/1984 δεν επαναλαμβάνεται παλαιότερη διάταξη για την γνώση του γεγονότος από τον εργοδότη (ΑΠ. 976/1998).
Είμαι έγκυος και εργάζομαι με σύμβαση ορισμένου χρόνου. Ισχύει η προστασία από απόλυση;
Η προστασία στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου ισχύει για όσο χρόνο έχει συμφωνηθεί με την ατομική σύμβαση εργασίας η διάρκεια της εργασιακής σχέσης.
Είμαι εργοδότης και απέλυσα έγκυο για σπουδαίο λόγο. Είναι παράνομο; Μπορεί η απόλυση να θεωρηθεί άκυρη;
Η κρίση για το αν μια απόλυση για σπουδαίο λόγο, στην περίοδο προστασίας μητρότητας είναι άκυρη, ανήκει στα δικαστήρια. Άκυρη όμως καθίσταται, αν ο σπουδαίος λόγος, δεν έχει γνωστοποιηθεί εγκαίρως και εγγράφως στην Επιθεώρηση Εργασίας. (ΠΔ 176/97).
Μειωμένο ωράριο και άδεια
Είμαι άγαμη μητέρα. Δικαιούμαι το μειωμένο ωράριο;
Βεβαίως. Η άγαμη μητέρα έχει τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με την έγγαμη μητέρα
Έχουμε υιοθετήσει παιδί. Μπορούμε να κάνουμε χρήση του μειωμένου ωραρίου;
Το δικαίωμα μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού, έχουν και οι θετοί γονείς παιδιού ηλικίας μέχρι έξι (6) ετών, με τους ίδιους όρους με αυτούς που ισχύουν για τους φυσικούς γονείς. Ως αφετηρία για την εφαρμογή του, ορίζεται η ημέρα της υιοθεσίας. (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2000 – 2001 άρθρο 8).
Γέννησα δίδυμα. Δικαιούμαι επιπλέον ώρες άδειας (μειωμένο ωράριο) φροντίδας παιδιού;
Όχι, το μειωμένο ωράριο για τη φροντίδα παιδιού είναι το ίδιο, ανεξάρτητα από των αριθμό των νεογέννητων.
Έμεινα ξανά έγκυος ενώ βρισκόμουν στο στάδιο λήψης μειωμένου ωραρίου για φροντίδα προηγούμενου παιδιού. Τι ισχύει στη περίπτωση αυτή;
Η άδειας φροντίδας για το πρώτο παιδί θα συνεχιστεί κανονικά μέχρι την ημέρα έναρξης της άδειας τοκετού και λοχείας που δικαιούσαι για τη νέα εγκυμοσύνη. Μετά τη γέννα και με αφετηρία τη λήξη της άδειας τοκετού, θα ξεκινήσει κανονικά η εφαρμογή του νέου μειωμένου ωραρίου, για όλο το χρονικό διάστημα που προβλέπεται.
Ισχύει το μειωμένο ωράριο μητέρας σε σύμβαση μειωμένης απασχόλησης;
Οι απασχολούμενες με εκ περιτροπής εργασία μητέρες, (λιγότερες ημέρες την εβδομάδα με πλήρες ημερήσιο ωράριο), δικαιούνται για τις ημέρες αυτές το μειωμένο ωράριο. Οι απασχολούμενες με μειωμένο ημερήσιο ωράριο, δικαιούνται κατά την άποψη του Υπουργείου Εργασίας, το μειωμένο ωράριο κατ’ αναλογία με το χρόνο ημερήσιας απασχόλησής τους.
Μπορεί με συμφωνία εργαζόμενης μητέρας και εργοδότη να μη γίνει χρήση του μειωμένου ωραρίου, με ανάλογη αύξηση ή όχι των αποδοχών;
Όχι αυτό δεν μπορεί να γίνει. Η μείωση του ωραρίου είναι υποχρεωτική. Δεν μπορεί να γίνει παραίτηση του δικαιώματος από την εργαζόμενη μητέρα, ούτε και με καταβολή πρόσθετων αποδοχών για τις ώρες αυτές.
Επέστρεψα στην εργασία μου μετά τις σχετικές άδειες μητρότητας και ο εργοδότης μου με τοποθέτησε σε διαφορετική θέση κατώτερη της προηγούμενης. Επιτρέπεται αυτό;
Όχι αυτό δεν επιτρέπεται. Η εργαζόμενη που έχει λάβει την εκάστοτε ισχύουσα άδεια μητρότητας ή/και την ειδική 6μηνη άδεια προστασίας μητρότητας (ΟΑΕΔ), δικαιούται μετά τη λήξη των αδειών αυτών, να επιστρέψει στη θέση εργασίας της ή σε ισοδύναμη θέση, με όχι λιγότερο ευνοϊκούς επαγγελματικούς όρους και συνθήκες και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την οποία θα εδικαιούτο κατά την απουσία της. (αρ. 16 Ν. 3896/2010)
Τι ισχύει στην παρένθετη μητρότητα;
Σε περίπτωση απόκτησης παιδιού με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας οι αποκτώντες γονείς, δικαιούνται τις άδειες που αφορούν τη φροντίδα και την ανατροφή του παιδιού, ως εάν ήσαν φυσικοί γονείς. Κατά την διάρκεια του θηλασμού, το μειωμένο ωράριο δικαιούνται η γυναίκα που γέννησε και η αποκτώσα μητέρα. (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε 2006-2007, άρ. 7)
Μπορώ να ζητήσω από τον εργοδότη μου γονική άδεια ανατροφής;
Ναι. Ο εργαζόμενος γονέας έχει δικαίωμα γονικής άδειας ανατροφής του παιδιού, μέχρις ότου συμπληρώσει την ηλικία των έξι (6) ετών, αρκεί να έχει συμπληρώσει ένα (1) χρόνο συνεχόμενης ή διακεκομμένης εργασίας στον ίδιο εργοδότη. Η άδεια αυτή, είναι άνευ αποδοχών χορηγείται εγγράφως για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων (4) μηνών εφάπαξ ή τμηματικά, με βάση τη σειρά προτεραιότητας των εργαζομένων στην επιχείρηση για κάθε ημερολογιακό έτος. Αιτήσεις χορήγησης γονικής άδειας γονέων παιδιών με αναπηρία, με μακροχρόνια ή αιφνίδια ασθένεια και μόνων γονέων λόγω θανάτου γονέα, ολικής αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ή μη αναγνώρισης τέκνων, χορηγούνται με απόλυτη προτεραιότητα. Σε περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου το δικαίωμα είναι αυτοτελές για κάθε γονέα.
Τη γονική άδεια ανατροφής δικαιούται και ο εργαζόμενος ο οποίος υιοθετεί ή αναδέχεται τέκνο ηλικίας έως έξι (6) ετών. Η άδεια χορηγείται μετά την περαίωση της διαδικασίας υιοθεσίας ή αναδοχής, ενώ τμήμα αυτής μπορεί να χορηγείται, με αίτηση του εργαζόμενου και στο προ της ολοκλήρωσης των ως άνω διαδικασιών διάστημα. Το ανωτέρω δικαίωμα ισχύει μέχρι τα οκτώ (8) έτη του παιδιού, σε περίπτωση που η διαδικασία υιοθεσίας ή αναδοχής δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι την ηλικία των έξι (6) ετών αυτού. (αρ. 50 Ν.4075/2012)
Ο χρόνος απουσίας από την εργασία είναι χρόνος πραγματικής υπηρεσίας;
Ναι, λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον υπολογισμό της άδειας, της προϋπηρεσίας, τον καθορισμό της αμοιβής και της αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης αλλά και κάθε δικαιώματος που απορρέει από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας κλπ.
Είναι ο χρόνος αυτός συντάξιμος για το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ;
Ναι, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να αποδίδει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ τις προβλεπόμενες εισφορές για τον κλάδο σύνταξης. Αναλυτικότερα, από το μηνιαίο ποσό που καταβάλλει στην δικαιούχο παρακρατεί την προβλεπόμενη εργατική εισφορά την οποία αποδίδει στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, μαζί με την προβλεπόμενη εργοδοτική εισφορά που βαρύνει τον Οργανισμό.
Έμμεσα ασφαλισμένες
Η ασφαλιστική κάλυψη της μητρότητας επεκτείνεται τόσο στις άμεσα ασφαλισμένες του ΙΚΑ όσο και στις έμμεσα ασφαλισμένες (μη εργαζόμενες σύζυγοι κάποιου μισθωτού). Οι άμεσα ασφαλισμένες προστατεύονται τόσο για το διάστημα εγκυμοσύνης τους όσο και για τον τοκετό και την περίοδο λοχείας τους. Οι έμμεσα ασφαλισμένες προστατεύονται μόνο για τον τοκετό.
Οι παροχές μητρότητας περιλαμβάνουν τις παροχές τοκετού και τα επιδόματα μητρότητας. Οι παροχές τοκετού χορηγούνται σε όλες τις ασφαλισμένες (άμεσα ή έμμεσα) ενώ τα επιδόματα μητρότητας χορηγούνται μόνο στις άμεσα ασφαλισμένες.
Γυναίκες ελεύθερες επαγγελματίες του ΟΑΕΕ
Για τις γυναίκες ελεύθερες επαγγελματίες, που ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, ο νόμος 3655/2008 προβλέπει , μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τον κλάδο σύνταξης κατά 50% στους πρώτους 12 μήνες μετά από τη γέννηση κάθε παιδιού (Εγκύκλιος 79/2008 του ΟΑΕΕ).
Για τις γυναίκες ελεύθερους επαγγελματίες που ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, δεν προβλέπεται ειδική άδεια μητρότητας. Οι ίδιες, με βάση τις ανάγκες τους και την οικονομική τους δυνατότητα, επιλέγουν για ποιο διάστημα δεν θα εργαστούν και φυσικά δεν θα έχουν εισοδήματα. Στην περίπτωση δε, που θα υπάρξει νέος τοκετός πριν από την λήξη του πρώτου 12μηνου τότε θα αρχίζει νέο χρονικό διάστημα από τoν επόμενο μήνα του δεύτερου τοκετού και μετά.
