Τι αντίκτυπο έχουν οι οικογενειακοί καυγάδες στην ψυχολογία των παιδιών;

Οι καυγάδες μεταξύ των γονιών επηρεάζουν τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, υποστηρίζουν νέες μελέτες.

Είτε λοιπόν η μαμά και ο μπαμπάς φωνάζουν μέχρι να κοκκινίσουν τα πρόσωπά τους από την οργή είτε κυκλοφορούν με πετρώδη έκφραση και υπάρχει ηλεκτρισμένη σιωπή μέσα στο σπίτι, η ψυχολογία των παιδιών επηρεάζεται υποστηρίζει ο ψυχολόγος Mark Cummings, από το Πανεπιστήμιο Notre Dame στη Νέα Υόρκη.

Είναι γνωστό βέβαια πώς μια ισχυρή σχέση μεταξύ των γονέων αποτελεί το κλειδί για την ψυχική υγεία των παιδιών και τη κοινωνική προσαρμογή. Η νέα έρευνα δείχνει επίσης πώς όταν οι γονείς έχουν μια καλή σχέση μεταξύ τους, τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια. «Αυτό που δείχνει η έρευνα είναι ότι η συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών επηρεάζεται και από τη σχέση μεταξύ των γονέων και όχι μόνο από τη σχέση των γονέων με τα ίδια τα παιδιά», τονίζει χαρακτηριστικά ο Cummings.

Τα παιδιά πλήττονται σε όλες τις ηλικίες

Ο Cummings και ο συν-επικεφαλής της μελέτης Patrick T. Davies, από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης πραγματοποίησαν ουσιαστικά τρεις νέες μελέτες. Αρχικά μελέτησαν 226 παιδιά (ηλικίας 9 έως 18 ετών) και τους γονείς τους, σχεδόν για τρία χρόνια. 

Στη συνέχεια η μελέτη επαναλήφθηκε σε 232 παιδιά νηπιακής ηλικίας.

Οι ερευνητές αξιολόγησαν την οικογενειακή κατάσταση στο σπίτι, την ποιότητα και τακτική των συγκρούσεων καθώς και τις αξιολογήσεις τους από τα παιδιά. Εξέτασαν μάλιστα τα παιδιά για συμπτώματα κατάθλιψης και τους ρώτησαν σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις πώς τα πάνε οι γονείς τους μεταξύ τους.

Τέλος, ακολούθησε μελέτη σε 223 παιδιά 6 ετών και τους γονείς τους για περίπου ένα χρόνο. Εξετάσθηκε ο τρόπος που λύνουν οι γονείς τις διαφωνίες τους , οι αντιδράσεις των παιδιών στους καυγάδες και οι αρνητικές σκέψεις που κάνουν.

Αυτό που βρήκαν οι ερευνητές είναι πώς οι συγκρούσεις δεν αποτελούν πρόβλημα αν οι γονείς λύνουν τις διαφορές τους. Αλλά όταν οι συγκρούσεις παραμένουν ανοιχτές, τότε τα παιδιά ανταποκρίνονται με προβλήματα κατάθλιψης, άγχους και συμπεριφοράς.

«Οι γονείς δεν συνειδητοποιούν ότι τα παιδιά είναι ευαίσθητα στις συγκρούσεις», λέει ο Cummings. «Διαπιστώσαμε όμως ότι είναι ευαίσθητα και μάλιστα σε πολύ μικρή ηλικία – από 1 έτους τουλάχιστον. Όταν οι γονείς ξεπερνούν τις διαφορές τους τα παιδιά το καταλαβαίνουν, όταν πάλι όχι και πάλι το καταλαβαίνουν», συμπληρώνει ο ίδιος.

Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Child Development, έδειξε ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον με συχνούς καυγάδες, έχουν πολύ ανήσυχο ύπνο και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Κακοί καυγάδες Vs Καλοί καυγάδες

«Όλοι κατά καιρούς τσακωνόμαστε και αυτό δεν είναι κακό», λέει ο Cummings. «Τα παιδιά επηρεάζονται όμως ψυχολογικά όταν υπάρχει συσσωρευμένη αρνητική ενέργεια και κακό κλίμα στο περιβάλλον τους με αποτέλεσμα να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην συναισθηματική ασφάλεια της οικογένειας.»

Οι καυγάδες που επηρεάζουν αρνητικά τα παιδιά έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Αμυντικότητα
• Προσωπικές προσβολές
• Λεκτική επιθετικότητα
• Μη λεκτική έκφραση της έχθρας
• Κωλυσιεργία
• Φυσική επιθετικότητα: Η σωματική βία είναι εξαιρετικά επιζήμια για την παιδική συναισθηματική ευεξία.

Οι καυγάδες που δεν πληγώνουν τα παιδιά έχουν πολλά από τα παρακάτω εποικοδομητικά χαρακτηριστικά:

• Επίλυση προβλήματος
• Συμβιβασμός
• Έκφραση θετικών συναισθημάτων στο πλαίσιο της σύγκρουσης
• Υποστηρικτικές δηλώσεις
• Λεκτική έκφραση της αγάπης

Τι να κάνουν οι γονείς όταν δεν μπορούν να ελέγξουν τα νεύρα τους;

Ακόμα κι όταν οι γονείς πηγαίνουν σε ένα άλλο δωμάτιο και λύνουν τις διαφορές τους πίσω από κλειστές πόρτες, αν βγουν σαν να έχει επιλυθεί η διαφορά, το παιδί θα το δει ως λύση. Και οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν στο παιδί τι συνέβη. Αν μάλιστα οι γονείς μπορέσουν να ελέγξουν το θυμό τους και να μην κατηγορούν ο ένας τον άλλον, η συμπεριφορά τους θα γίνει πρότυπο στο παιδί.

Τι γίνεται με το διαζύγιο;

Δεν μπορούν να επιλυθούν όλες οι συγκρούσεις. Μερικές φορές οι γονείς διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν τη σχέση τους. Μήπως αυτή η απόφαση βλάπτει τα παιδιά;

Η Rebecca Jones, ψυχολόγος και ς εμπειρογνώμονας σε παιδιά διαζευγμένων γονέων, λέει ότι τα παιδιά ασφαλώς και στεναχωριούνται και επηρεάζονται ψυχολογικά όταν οι γονείς τους χωρίζουν. Αλλά είναι ακόμα πιο δύσκολο αν οι γονείς μένουν μαζί για χάρη των παιδιών. Ειδικά αν τα παιδιά παρασύρονται σε αυτές τις «μάχες» μπορεί να είναι βλαβερό ακόμα και για την ανάπτυξή τους.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι τα παιδιά είναι ευτυχισμένα όταν βλέπουν τους γονείς τους ευτυχισμένους είτε είναι μαζί είτε χώρια.